Przyjaciel
ebook: mobi (kindle), epub (ipad)

Ponownie sięgnęłam po nagrodzoną książkę. Przyjaciel Sigrid Nunez w 2018 roku zdobył National Book Award. Jednak, co lepsze, nie wiedziałam o tym fakcie aż do momentu pisania opinii o tej powieści.

W pewnym momencie tego roku postanowiłam, że przeczytam wszystkie książki wydane przez Wydawnictwo Pauza. Mój plan nie doczeka się realizacji, a zaległości będę nadrabiała w przyszłym roku. Niestety, albo i dobrze, stos nieprzeczytanych urośnie, gdyż szefowa wydawnictwa Anita Musioł już zapowiedziała kolejne nowości.

Impulsem do sięgnięcia po Przyjaciela był ranking dwumiesięcznika „Książki”, gdzie tytuł ten znalazł się na czwartym miejscu „10 książek roku 2019”. W krótkim poleceniu możemy przeczytać: Mała powieść o rzeczach najważniejszych. Bez patosu, z poczuciem humoru. No i z psem wielkości kucyka. Czyż nie brzmi bardzo zachęcająco?

Przyjaźń pomiędzy bohaterką powieści, a jej zmarłym kolegą była wyjątkowa. To taki rodzaj przywiązania i czułości, który zachowuje się w sercach i duszach na zawsze. On był trzykrotnie żonaty. Po jego śmierci została wdowa oraz pies, którym nie miał kto się zaopiekować. A ona kocha zwierzęta.

Prawie dziewięćdziesiąt centymetrów w kłębie. Osiemdziesiąt kilogramów żywej wagi. Dołączyłeś zdjęcie: ty i pies, policzek przy pysku, na pierwszy rzut oka wielki łeb przypominał kucyka.

Gdybym nie wiedziała, że powieść została wydana pod szyldem Wydawnictwa Pauza, to pomyślałabym, że to będzie bardzo lekka w odbiorze opowiastka o przyjaźni pomiędzy człowiekiem, a zwierzęciem. Ale to powieść wydawnictwa, które wybiera historie z drugim dnem, emocjonujące, momentami trudne i skomplikowane. „Przyjaciel” to zdecydowanie najlżejsza z dotychczas przeczytanych przeze mnie „pauzowych powieści”, jednak nadal bardzo dobra i trzymająca wysoki poziom.

Przyjaciel zaskoczył mnie wielowarstwowością i zauroczył podejściem do tematu koegzystencji człowieka i psa. Ta wielowarstwowość to jest to wszystko, co związane jest z przedstawieniem nowojorskiego środowiska literackiego. Bohaterka prowadzi luźne rozważania i nostalgicznie przywołuje wspólne chwile spędzone z przyjacielem. Narracja jest niespieszna i refleksyjna. Ten styl opowiadania historii bardzo przepadł mi do gustu.

Nie chcę o tobie rozmawiać, słuchać, jak inni to robią. Oczywiście to frazes: rozmawiamy o zmarłych, by ich zapamiętać, zatrzymać przy życiu w jeden możliwy sposób.

To, za czym tęsknimy – co tracimy i co opłakujemy – właśnie to czyni nas ludźmi, którymi w głębi duszy naprawdę jesteśmy. Nie wspominając o tym, czego w życiu pragnęliśmy, lecz nigdy nie mieliśmy.

Człowiek może zmienić życie psa. Pies może być dla człowieka przyjacielem. Razem mogą stworzyć zgrany duet. I o takim pięknym życiu razem piszę Sigrid Nunez.

Czymże jesteśmy, Apollo, ty i ja, jeśli nie dwiema samotnościami, które nawzajem się chronią i pozdrawiają?

Wiem co znaczy przyjaźń człowieka i psa, dlatego te fragmenty powieści czytałam bardzo emocjonalnie. Niesamowicie mi się podobały.

One nie popełniają samobójstw. Nie płaczą. Ale mogą się rozpaść na kawałki i się rozpadają. Mogą mieć złamane serca i mają. Mogą stracić zmysły i je tracą.

Bardzo lubię książki, wobec których nie mam sprecyzowanych oczekiwań, a okazują się cudowna literacka podróżą. Tak było z Przyjacielem Sigrid Nunez, którą to książkę serdecznie Wam polecam. Na pozór jednowymiarowa, okazuje się kopalnią różnorakich emocji.

Ocena: 5/6 czytaj więcej

Istnieją książki, które na pierwszy rzut oka nie wyróżniają się niczym szczególnym. Niewielka objętość, pozornie prosta historia w przypadku powieści Przyjaciel napisanej przez pochodzącą z Nowego Jorku Sigrid Nunez to tylko zasłona dymna. To powieść przez duże P. wielopoziomowa, zachwycająca wyczuciem słowa, wnikliwością obserwacji i wrażliwością, stawiająca ważne pytania o miłość, stratę i sztukę.

Bezimienna narratorka powieści, nauczycielka akademicka, która prowadzi kursy kreatywnego pisania traci najbliższą sobie osobę, swojego mistrza, nauczyciela, mentora, kochanka i przyjaciela. Zmarły zostawia jej nietypowy spadek, doga arlekina, którego on sam adoptował na kilka lat przed swoją śmiercią. Choć ona sama woli koty od psów, a umowa najmu zabrania jej trzymania zwierząt w mieszaniu, to w końcu pozwala Apollowi wprowadzić się do jej 50- metrowego mieszkania, oddając mu swoje łóżko, samej przenosząc się na materac. Wie że zwierzę cierpi po stracie swojego pana. Wie, że zwierzęta nie popełniają samobójstw. Nie płaczą. Ale mogą się rozpaść na kawałki i się rozpadają. Mogą mieć złamane serca i mają. Mogą stracić zmysły i je tracą.

Przyjaciel to piękna opowieść o przepracowaniu żałoby, ogromnej pustce, którą zostawia po sobie śmierć bliskiej osoby. Żałobie człowieka i żałobie, o której mówi się znacznie mniej, a którą czują również zwierzęta, które tracą swojego pana. Narratorka i Apollo muszą przejść przez nią razem, oboje muszą pogodzić się z faktem, że ich przyjaciel na zawsze zniknął z ich życia. Autorka obrazowo opisuje emocje towarzyszące stracie, uczucie rozpaczy, złości i wreszcie zgodzie na to co się wydarzyło.

Przyznaję się do ataków złości. Centrum godziny szczytu, ludzie przelewają się w obu kierunkach, a ja idę, kipiąc gniewem, gotowa zabić. Kim są kurwa Ci ludzie ?! I dlaczego w ogóle tak jest, jak to w ogóle możliwe, że wszyscy oni, całkiem zwyczajni ludzie, żyją sobie, a ty...

Początkowo Apollo jest dla bohaterki ciężarem, stałym przypomnieniem zmarłego przyjaciela.
Z czasem czworonóg staje się jej drogą powrotną do życia i zyskuje prawo do tego, by tytuł powieści odnosił się również do niego. Sigrid Nunez pięknie opisuje relację, która tworzy się między człowiekiem a zwierzęciem, rodzącą się między nimi miłość, by w końcu znów opowiedzieć o stracie, o odchodzeniu zwierząt.

Przyjaciel to również opowieść, w której autorka zajmuje się literaturą, która w dzisiejszych czasach została sprowadzona do roli produktu, rozprawia się ze środowiskiem pisarzy i wydawców, twierdząc, że współczesna literatura niewiele ma wspólnego z talentem i poświęceniem, nie jest świętością, ani niczym wyjątkowym, to męka, która nieustannie towarzyszy pisarzom, męka pisania i tworzenia. Jakże rzadko spotyka się jednak osobę, która myśli, że to, co pisze, powinno zostać prywatne. A jakże często taką, która sądzi, że to co pisze, nie tylko daje jej prawo do publicznej konsumpcji, ale wręcz do sławy. Uważałeś, że ludzie idą złą drogą. Uważałeś, że to, czego szukają - sposobu wyrażenia siebie, wspólnoty, relacji - powinni znaleźć gdzie indziej. (...) Ale w naszej grafomańskiej epoce rzeczywistość się zagubiła. Teraz wszyscy piszą, tak jak wszyscy srają, a słysząc słowo [dar], wielu ludzi chce łapać za spluwę. Rozwój samopublikowania to katastrofa - mówiłeś. To śmierć literatury. Czyli śmierć kultury.
Bohaterka snuje podobne rozważania przez całą powieść, zwracając się na przemian do zmarłego przyjaciela - pisarza, jak i do Apolla. Właśnie dlatego Przyjaciela czyta się czasem jak zeszyt pisarza, wpisy w dzienniku (wspomnienia z okresu studiów, rozmowy z byłymi żonami, opisy codzienności) dzielą miejsce z literackimi anegdotami, cytatami, rozmyślaniami narratorki. Ta fragmentaryczność jednak nie drażni, nie irytuje, jest celowa, a u jej podstaw leży smutek spowodowany śmiercią przyjaciela.

Przyjaciel to książka, która zachwyca, mnogością poziomów, wrażliwością, emocjami, które tak trafnie oddaje, celnymi obserwacjami. Sigrid Nunez stworzyła opowieść nad którą wisi widmo śmierci. Miłość i strata przenikają się tu i współistnieją, ale przesłaniem tej powieści jest życie. Strata będzie nam towarzyszyła zawsze, ale mimo powinniśmy żyć, cieszyć się słońcem, oddychać pełną piersią, zawsze pamiętać, że świat jest dla nas, nawet gdy czujemy na plecach oddech śmierci.
Wyjątkowa powieść.

Ocena: 5/6 czytaj więcej